Jokey yamakları İngiliz ve Arap atlarının; Maiden, 1, 2, 3, 4, 5, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 20 Şartlı koşularında ve bu koşuların X ve X1 ilave şartlı koşularında sıklet indiriminden yararlanırlar. Bu koşularda (Y-1/0-20) arası (Y-2/0-49) arası koşu kazanan jokey yamaklarını ifade eder. Jokey yamakları kazandıkları ikramiyelerden %5 mont alırlar.
Jokey Kulüp; 23 Ekim 1950 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı ve Başbakanının onayları alınarak o dönemin Devlet Bakanı Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu, Kocaeli Milletvekili Saim Önhon, Halim Sait Türkhan, Nejat Evliyazade ve Sait Akson tarafından kurulmuştur.
a) GR I koşusu kazanan atlar hayatları boyunca 2, 3, 4, 5 şartlı koşulara GR I koşusu kazanan atlar kazandığı GR I koşusu tarihinden itibaren 12 aylık süre içerisinde KV 6, KV 7, KV 21 ve KV 22 koşularına katılamazlar.
b) GR II koşusu kazanan atlar hayatları boyunca 2 ve 3 şartlı koşulara, GR II koşusu kazanan atlar kazandığı GR II koşusu tarihinden itibaren 12 aylık süre içerisinde 4, 5, KV ve KV 21 koşularına katılamazlar.
c) GR III koşusu kazanan atlar, GR III koşusu kazandıkları tarihten itibaren; 12 aylık süre içerisinde 2 ve 3 şartlı, 6 aylık süre içerisinde 4 ve 5 şartlı koşulara katılamazlar.
d) Gazi ve Cumhuriyet Kupası Koşusu kazanan atlar, koşu hayatları boyunca sadece KV7, KV 8, KV 9, KV 22, KV 23, KV 24, KV 25 ve GR I, GR II, GR III koşularına katılabilirler.
Jokey yamakları İngiliz ve Arap atlarının; Maiden, 1, 2, 3, 4, 5, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 20 Şartlı koşularında ve bu koşuların X ve X1 ilave şartlı koşularında sıklet indiriminden yararlanırlar.
Bu koşularda (Y-1/0-20) arası (Y-2/0-49) arası koşu kazanan jokey yamaklarını ifade eder.
Eküri atları 2 attan fazla koşamaz. 2 den fazla at kayıtlı ise hangilerinin koşacağını, atların ilgilisi deklare zamanında Teknik Büroya beyan eder. (Bu husus yedekli koşularda geçerlidir.
Tüm Handikap koşularında (18 nolu Free Handikap hariç) puanlama sistemi geçerlidir. Her grup atlar için en az 0, azami 140 arasında değişen puanlar verilerek düzenlenen listeler yılbaşında, Handikaperler birimince ilan edilir. Her puan 1/2 kg. tekabül eder. Handikap listeleri haftanın Pazartesi ve Cuma sabahı kayıtlar başlamadan ilan edilir ve yürürlüğe girer. Bu liste bir sonraki yeni liste ilan edilene kadar bütün kayıtlar için geçerlidir. Bütün Handikap koşularında azami sıkleti 61 kg.ın altında olan ilk at 61 kg.a 60 kg. olan koşularda sıkleti 58 kg.ın altında olan ilk at 58 kg.a, 59 kg. olan koşularda sıkleti 57 kg.ın altında olan ilk at 57 kg.a yükseltilir. Diğer atlarda kilo farkları aynı kalmak kaydıyla kilolandırılır.) Kayıtta kilosu 61 kg. ve üzerinde olan atların deklaresi (Taylarda 57 ve üzerinde, 3 yaşlı İngiliz koşularında 01 Ağustos (dahil) tarihinden sonra 58 ve üzerinde) ilan edilmiş olan normal deklare saatinden yarım saat evveline kadar yapılır.Herhangi bir Handikap Koşusuna kaydolan bir at, kaydolduğu bu koşuya koşmadan önce başka bir koşuda koşup, handikaperler tarafından verilen puanla kayıtlı bulunduğu handikap koşusundaki "Tavan ve taban puanı" limitleri dahilinde olmadığı takdirde; bu atın koşudaki kaydı silinir ve koşudan çıkarılır. (At Yarışları Tüzüğü Ek Madde 1)
Handikap listesi ilanından sonra koşu kazanan bir ata yeni puan listesi ilan edilinceye kadar geçen süre içinde 5 kg.a kadar ek ağırlık puanı verilmişse bu ek ağırlık kilosu atın puanına göre sıralamadaki kendi sıkletine ilave bir kilo olarak eklenir ve böylece atın azami sıkletin üzerinde bir kilo ile (at sahibi ve antrenörü istediği takdirde) koşabileceği bu fazla kilo hiçbir şekilde diğer atları etkilemez.
DH) Yalnız Devlet Haralarında yetiştirilen atlar katılabilir.
(DHÖW) (Devlet Harası- Özel-Waho) Devlet haralarında yetiştirilen atlar, anası ve babası devlet harası yetiştirmesi veya bunların taylarından 1983 ve sonrası yıllarda doğan ve tescillerinde kan muayene raporu bulunan özel yetiştirme atlar ile WAHO'ya kayıtlı ithal atlar katılabilir.
(ENT.DHÖW) Devlet Harası yetiştirilmesi ve WAHO kaydı bulunan safkan Arap tay ve atları ile WAHO kaydı bulunan safkan yabancı Arap atları katılabilir.
(TR) Koşuların tanımı: Türkiye Safkan İngiliz ve Arap soy kütüğünde kayıtlı Türkiye'de doğmuş safkan İngiliz ve Arap atlarının ve Türkiye safkan İngiliz ve Arap atları soy kütüğüne kayıtlı ve aşım yaptırılmak üzere yurt dışına giden kısraklardan doğan ve aynı yıl içinde Türkiye'ye getirilen safkan İngiliz ve Arap atlarının katılacağı koşuları ifade eder.
L) 8-9 şartlı, 18, 23, 24, 25 Handikap koşuları Listed koşuyu ifade eder.
(E) Yalnız erkekler kaydedilir.
(D) Yalnız dişiler kaydedilir.
(Y) Yalnız jokey yamaklarının bineceği koşudur.
(KV) Kısa vadeli koşunun kaydı
Koşularda jokeylerin kullandıkları kamçılar düz olacak, uzunluğu 70 cm'yi geçmeyecek, birden çok kamçı kullanılmayacaktır. Ancak jokey yamakları bindikları koşularda uzunluğu 50 cm'yi geçmeyen şakşaklı düz kamçı kullanırlar. Yarışı katılacak atlara uyarıcı ve şok etkisi yapacak her türlü cihazın kullanılması yasaktır.
TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ
Kulüp, Bakanlar Kuruluşnun 1953 yılında aldığı kararla kamu yararına hizmet veren dernek kabul edilmiş ve adının önüne Türkiye kelimesi eklenerek Türkiye Jokey Kulübü adını almıştır. Türkiye kelimesinin kullanılma izni Bakanlar Kurulu'nca 20 Eylül 1973 tarihinde yeniden onaylanmıştır.
Türkiye'de TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI'nın belirteceği yerlerde at yarışları yapmak ve bu yarışlar üzerinde memleketin neresinde olursa olsun müşterek bahis tertip etmek hak ve yetkisi 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun ile adı geçen Bakanlığa verilmiştir.
10 Temmuz 1953 tarihinde kabul edilen 6132 At Yarışları Hakkında Kanun'un 5.Maddesi'ne dayandırılarak Türkiye Jokey Kulübü ile Tarım Vekaleti arasında ilk sözleşme yapılmıştır. Türkiye Jokey Kulübü, 3 Ekim 1953 tarihinden bu yana 6132 Sayılı Yasanın 5. Maddesi'ne uygun olarak ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'ndan aldığı yetkiyle at yarışlarını düzenlemektedir. Türkiye Jokey Kulübü bu nedenle yarış müessesesi olarak anılmaktadır.
Yarış otoritesi sıfatıyla Bakanlık; oluşturduğu Yüksek Komiserler Kurulu ile hak ve yetkilerini kullanmakta ve denetimini sağlamaktadır.
Türkiye Jokey Kulübü'nün amacı; Türkiye'de at yarışlarını milletlerarası nizam, usul ve gelenekler dairesinde takip ve idare etmek, yarışçılık ve yetiştiriciliğimizin gelişip ilerlemesini sağlayacak tedbirleri almak, bu yolda her türlü teşebbüs ve faaliyette bulunmaktır.
TERİMLER VE ANLAMLARI
Yarış Otoritesi
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI'nı
Yarış Müessesesi
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun'un 1'inci, 5'inci ve 6'ncı maddeleri hükümlerine göre yarış yapma ve müşterek bahisler tertip etme yetkisi verilen kuruluşu,
Yüksek Komiserler Kurulu
Bakanlık adına hak ve yetkileri kullanan ve denetimleri sağlayan kurulu,
Komiserler Kurulu
At Yarışları Tüzüğüne göre oluşturulan ; yarışların icrasıyla ilgili her türlü tertip ve tedbirleri belirleyip bunların yarış müessesesince, yerine getirilmesini temin eden, koşuların kurallara uygun ve dürüstlükle yapılmasını sağlayan, koşu sonuçlarını onaylayan,gerektiğinde yarış sonucunu değiştirmeye yetkili kurulu,
Resmi Program
Koşularla ilgili olarak Yarış Müessesesi tarafından yayımlanan yarış programını,
Koşu
Önceden kaydı yapılmış atların çıkış ile varış arasındaki mesafeyi almalarıdır.
Yarış
Aynı hipodromda aynı gün sürekli olarak yapılan koşuların tamamıdır.
Yetiştirici
Atın doğumunda o atın anasına sahip bulunan kimsedir.
At Sahibi
Bir ata tamamen veya kısmen sahip bulunan kimsedir. Bir atı, belli bir süre koşturmak üzere kira ile tutan kimse de bu süre içinde at sahibi sayılır.
At Sahibi Vekili
At sahibinin koşular ile ilgili haklarını kullanmak ve yükümlülüklerini yerine getirmek üzere noterce düzenlenmiş vekaletnameyi taşıyan kimsedir.
Antrenör
Yarış atlarının talim, terbiye, idman, bakım, beslenme ve koşulara ilişkin hizmetlerinin yapılmasıyla yükümlü ve sorumlu olan ve Lisans Yönetmeliği hükümlerine göre antrenör lisansı taşıyan kişidir.
Binici
Jokey, jokey yamağı ve centilmen biniciyi kapsar.
a-Jokey
Bedeli karşılığı ata binen kişilerdir. Bunların, usullerine göre verilmiş bir lisansa sahip olmaları gerekir.
b-Jokey Yamağı (Apranti)
At sahipleri, yada antrenörlerine en az iki yıllık bir sözleşme ile bağlı olarak çalışan ve yönetmeliklere uygun biçimde lisansa sahip olan jokey adayıdır.
Aprantiler; jokey adaylığı süresince açık, vadeli ve kendi sınıflarına özgü koşular dışındaki koşularda, atlara belirlenmiş ağırlıklara nazaran, aşağıda yazılı şartlar içinde eksik ağırlıklarla binerler:
0-30 Koşu kazanıncaya kadar 4 Kilogram
31-60 Koşu kazanıncaya kadar 3 Kilogram
61-99 Koşu kazanıncaya kadar 2 Kilogram
Aprantiler bağlı bulundukları at sahibine ait olmayan yada bağlı bulundukları antrenörün idman ettirdiği atlardan başka atlara bindikleri takdirde kilo indirim haklarının yarısından yararlanırlar. Jokey yamakları bağlı bulundukları at sahibine ait yada bağlı bulundukları antrenörün idman ettirdiği atların katıldığı koşularda, başka at sahiplerinin atlarına binemezler.
c-Centilmen Binici
Jokeyliği meslek edinmemiş, amatör binicilerdir.
Seyis
Yarış atlarının bakım, beslenme, yarış alanına gidiş, dönüş ve gezinti işlerinde çalışan ve Lisans Yönetmeliği hükümlerine göre seyis lisansı taşıyan kişidir.
At
Bu deyimden at, kısrak, iğdiş, erkek ve dişi tay anlaşılır. İğdişler, manialı koşulardan başka koşulara iştirak edemezler.
Yarış Atının Yaşı
Doğduğu yılın Ocak ayının birinci gününden itibaren hesap edilir. İki yaşından aşağı İngiliz, üç yaşından aşağı Arap Tayları resmi koşulara katılamazlar.
Koşuya İştirak Etmiş At
Hareket hakeminin emrine girmiş attır. Beyaz flamanın kaldırıldığı andan itibaren çıkış yerlerindeki her at o koşu için hareket hakeminin emrine girmiş sayılır. Her hangi bir nedenle startın hükümsüz sayılıp koşunun yeniden koşulması halinde, ilk starta katılmış atların sahiplerinden isteyenler, birinci startta koşmuş atlarını ikinci kez start aldırmayıp, koşudan çıkarabilirler. Bu gibi atlar start hakeminin emrine girmemiş sayılırlar.
Açık Koşu
Belirli ırk, yaş ve cinsteki atların katılabilecekleri; taksit, kaydiye ve pişmancalıklar toplamının birincilik ikramiyesine eklendiği koşudur.
Handikap Koşusu
Bir yarıştaki atların kazanma şanslarını eşit kılmak için taşıyacakları farklı ağırlıkların handikaperler tarafından, gerekiyorsa bilgisayar yardımı ile ayarlandığı ve düzenlendiği koşudur.
Maiden Koşu
Koşu hayatında hiç koşu kazanmamış atların katılabilecekleri koşuyu ifade eder.
Satış Koşusu
Yalnız satılık atların iştirak edebileceği koşudur. Koşuda birinci gelen at açık artırma; diğerleri kapalı zarf usulü ile satılır.
Şartlı Koşu
Belirli dönemlerde kazanılan koşunun sayısı, değeri, ikramiye oranı ve tutarları gibi atların koşulara kayıt olma ve katılmalarının önceden sınıflandırıldığı koşudur.
Vadeli Koşu
Koşunun özel şartlarında o koşunun yapılacağı tarihten belirli bir süre önce kaydın yapılması, taksit ve pişmancalık ödenmesi öngörülen ve taksit, kaydiye ve pişmancalıklar toplamının birincilik ikramiyesine eklendiği koşudur. Kısa, orta ve uzun vadeli koşuların kayıt tarih ve tutarları yıllık programların genel hükümler bölümünde ilan edilir.
Eküri
Bir at sahibine veya at ortaklığı bulunan şahıslara ait olan, aynı koşuya katılan ve Yarış Müessesesince ahırdaş oldukları önceden ilan edilen atlar ile bir at kendisi, kardeşi, bunların eş ve çocuklarına ait olup aynı koşuya katılan atların sahiplerince yazılı başvuruları üzerine Yarış Müessesesince ahırdaş oldukları önceden ilan edilen atları,
Dağıtılacak (tevzie tabi) tutar
Her müşterek bahis çeşidi için oynayanların ödedikleri brüt hasılattan yarış müessesesi hissesi, kanuni kesintiler çıkarılarak bulunan ve oynayanlara dağıtılan tutarı,
Kazananlar hissesi
Her müşterek bahis çeşidi için hesaplanan dağıtılacak tutarın, kazançlı kombineler üzerine oynanan iştirak bedelleri toplamına bölünmesi sonucu bulunan miktarın, kazançlı kombinelere her bir Yeni Türk Lirası karşılığı için ödenecek parayı,
İştirak bedeli
Günün koşullarına ve müşterek bahis çeşitlerine göre yarış müessesesi tarafından tespit edilen ve oynayanın müşterek bahse girebilmesi için ödemeye mecbur olduğu bedeli,
Birim fiyat
Herhangi bir müşterek bahis oyun çeşidinin bir adet kombinesinin yarış müessesesince tespit edilen bedelini,
En Fazla Ganyan oynanan At (EFG)
Bir koşuda üzerine en çok ganyan bilet satışı yapılan attır.
Kupon
Müşterek bahis oynayan kişi tarafından üzerinde koşu yerinin, koşu numarasının, seçtiği at veya atların numaralarının, katıldığı bahis türünün, misli adedinin işaretlendiği ve şekli yarış müessesesince tespit edilen formu,
Bilet
Kuponun, müşterek bahis oyun terminaline okutulması neticesinde, kuponda işaretlenen tüm bilgiler ile bahsin kabul edildiği terminal numarasının, sistem tarafından her bilete özel olarak verilen seri numarasının, bahsin sistem tarafından kabul ediliş tarih ve saatinin yer aldığı belgeyi,
Müşterek Bahis Harici Koşan At
Günlük resmi yarış programında müşterek bahis harici koşacağı ilan edilen ve koşuyu bitiriş derecesinin müşterek bahisler yönünden değerlendirmede dikkate alınmayan atı,
KOŞU SONUCUNUN DEĞİŞTİRİLMESİ
Bazı durumlarda koşu sonuçlarının Komiserler Kurulu tarafından değiştirildiğini görmekteyiz. Bu değişiklikleri Komiserler Kurulu yarış yönetmeliklerine göre yapmaktadır. Varış hakemi koşuyu bitiren ilk dört atı ilan eder ve Komiserler Kurulu da bunu onaylarsa sonuç kesinleşir. Bazı koşullarda ise Komiserler Kurulu koşunun bitiş sırasını değiştirmek gereğini duyar. Yarış yönetmeliği koşu sonucunun değiştirilmesini belli kurallara
bağlamıştır.
Herhangi bir koşu sonuncunun değişmesi için iki temel neden vardır.
I - Jokeyin koşu içindeki hatalı hareketleri
II - İkinci tartının farklı çıkması
I- Komiserler Kurulu, Jokeyin koşu içindeki hatalı hareketinin koşu sonucunu etkilediği kanısına varırsa faulu yapan atın kazandığı derecenin iptali yada değiştirilmesine karar verebilir.
Faul yapan at yada atlar koşuya eküri olarak katılıyorsa bu ceza ekürinin aynı koşudaki diğer atlarına da uygulanır.
II- Atların koşulara resmi programda belirtilen kilolar ile katılmaları zorunludur. Bir at resmi programda belirtilen kilosundan en çok 2 kg fazla ağırlık taşıyabilir. 2 kg fazlalık, ilk tartıda belirlenir. Koşu sonrası yapılan ikinci tartıda da bu fazlalık esas alınır. Biniciler belirtilen ağırlığın altındaki kilolarla koşuya katılamazlar.
Binicilerin koşu öncesi ve koşu sonrası tartılarının aynı olması şarttır. Ancak 450 gramı geçmeyen eksiklik ve fazlalıklar kabul olunur. Bu koşullara uymadan koşturulduğu saptanan atlar diskalifiye edilerek, kazandıkları dereceleri iptal edilir.
DOPİNG MUAYENESİ
Bir atın koşudaki sürat, kuvvet ve cesaretini veya bunlardan birini veya tümünü değiştirmek amacıyla normal gıdalar dışında herhangi bir maddenin herhangi bir şekilde veya herhangi bir yolla ata verilmiş olup olmadığının tespiti için yapılan muayenelere doping muayenesi denir.
Doping muayenesine tabi tutulacak atların idrar, salya gibi şüpheli maddeleri doping yönetmeliğinde belirlenen süre içinde alınır. İdrarın alınması mümkün olmazsa kan alınır.
Koşulara kayıtlı her at, Komiserler Kurulunun göstereceği lüzum üzerine doping muayenesine tabi tutulur. Doping muayeneleri neticesinde bir atın derecesinin iptal edilmesi, müşterek bahislerde ilan edilen parasal neticeleri etkilemez. Müşterek bahislerde değerlendirmeler yarış günü ilan edilen koşu neticelerine göre yapılır.
RENKLERİN DİLİ
Yarış yerlerinde koşu ile ilgili bazı bilgiler yarışseverlere belli renklerdeki bayrak yada ışıklarla iletilir. Sonucun kesinleştiğini mavi bayrak gösterir. Starta girmemekte direnip, belirli süreyi aşan, koşu öncesi jokeyinin kontrolünden çıkarak, koşu içindeki performansını etkileyecek gücü harcayan atların koşudan çıkarılmasında da siyah bayrak kullanılır. Bayrakların renkleri ve anlamları şöyledir;
MAVİ Koşu sonucu kesinleşmiştir.
SARI Protesto
KIRMIZI Birinciye protesto
KIRMIZIBEYAZ
Plaselere protesto
BEYAZ Protesto reddedilmiştir.
YEŞİL Protesto haklı görülmüştür.
SİYAH Atın koşudan çıkarılmasına izin verilmiştir.
ÇİM PİSTİN AĞIRLIĞI
1994 sezonundan itibaren çim pistlerde ölçümler yapılmaktadır. Ölçümler Penetrometre adlı bir aygıtla yapılmaktadır. Bu aygıtla elde edilen ölçüm değerleri;
ÖLÇÜM DEĞERİ PİST
1 - 1,5 Çok Sert
1,6 - 2 Sert
2,1 - 5 Biraz Sert
2,6 - 2,9 Normale Yakın
3 - 3,3 Normal
3,4 Biraz Yumuşak
3,5 - 3,6 Yumuşak
3,7 - 3,9 Çok Yumuşak
4 - 4,4 Biraz Ağır
4,5 - 4,9 Ağır
5 ve üzeri Çok Ağır
Kaynak: TJK web sitesi Yarışseverin Cep Kitapçığı |
